Światło błyskowe - Czas trwania błysku – fakty i mity
Znaczenie parametrów czasu trwania błysku t0,5 i t0,1
Czas trwania błysku jest najbardziej istotnym parametrem decydującym o jakości światła lampy błyskowej. Wystarczająco krótki czas trwania błysku zapewnia możliwość "zamrożenia" na zdjęciu nawet bardzo szybko poruszającego się obiektu. W przypadku długiego czasu trwania błysku krawędzie poruszających się obiektów na zdjęciu wychodzą "rozmyte" i nieostre. Rozmycie to jest tym większe im dłuższy jest czas błysku. Dla przykładu - częstym efektem używania lamp nie gwarantujących krótkich czasów błysku jest nieostre oko modelki mimo prawidłowo ustawionej płaszczyzny ostrości, na co wskazuje ostro odwzorowana struktura skóry na twarzy.
W specyfikacjach technicznych wartość czasu trwania błysku podawana jest dla konkretnego poziomu energii i jest do niego wprost proporcjonalna, co oznacza, że im mniejsza wartość ustawionej energii, tym błysk trwa krócej.
Należy wiedzieć, że istnieją dwie definicje czasu błysku zapisane w normie ISO 2827 (link):
Czas efektywny błysku – oznaczany symbolem t0.5 – mierzony jest od momentu, gdy wartość natężenia błysku osiąga 50% jego amplitudy, przechodzi przez maksimum, a następnie ponownie osiągnie wartość 50%.
W tym czasie do matrycy aparatu dociera jedynie 50% wyemitowanej energii błysku. Po jego upływie palnik lampy nadal świeci emitując pozostałe 50% energii.
Czas całkowity błysku – oznaczany jest symbolem t0.1 – mierzony jest od momentu, gdy wartość natężenia osiąga 10%, dochodzi do maksimum i potem do momentu, gdy ponownie osiągnie 10%;
W tym czasie prawie cała emitowana przez palnik energia błysku dociera do matrycy aparatu.
Jakkolwiek obie definicje są oficjalne, definicja efektywnego czasu błysku t0.5 nic nie mówi o rzeczywistym czasie jego trwania.
Porównanie czasów trwania błysku t0.5 z t0.1
Jak widać na powyższym wykresie pokazującym charakterystykę konwencjonalnego rozładowania kondensatorów generatora w palniku lampy błyskowej, w pierwszej fazie natężenie błysku szybko osiąga amplitudę, po czym następuje powolny wykładniczy jego spadek.
Po czasie t0.5 lampa nadal emituje światło - około 50% jego energii emitowane jest poza czasm t0.5 - co może mieć wpływ na ostrość zdjęcia nawet przy bardzo małym poruszeniu aparatu lub fotografowanego obiektu.
Po czasie t0.1 (po spadku nateżenia światła poniżej 10% jego amplitudy) pozostała ilość światła jest pomijalnie mała i nie ma już takiego wpływu na ostrość zdjęcia jak po czasie t0.5.
W związku z tym, że czas naturalnego rozładowania kondensatora może być różny dla różnych lamp i palników, powstaje wniosek, że ocena czasu trwania błysku powinna się odbyć na podstawie porównania czasów całkowitych t0.1, a nie czasów "efektywnych" t0.5.
Na ostrość zdjęć wpływa cała energia błysku, a nie tylko jej 50%.
Większość producentów lamp błyskowych w materiałach reklamowych i specyfikacjach technicznych podaje tylko wartość czasu efektywnego t0.5, pomijając celowo wartość czasu całkowitego t0.1, który jest średnio trzykrotnie dłuższy od t0.5, a tym samym wprowadzaja w błąd potencjalnych, nieświadomych tego użytkowników.
O ostrości zdjęcia decyduje wyłącznie wartość czasu całkowitego t0.1 i tylko on powinien być brany pod uwagę.
Jak istotny jest parametr t0.1 pokazuje porównanie teoretycznie równie szybkich generatorów Broncolor Scoro E 3200 i Profoto a8. Jak podają ich producenci obydwa generatory mają czas t0.5=1/12.000 sekundy. Ale całkowite czasy trwania błysku t0.1 różnią się między sobą drastycznie - dla Broncolor Scoro E 3200 t0.1=1/8.000 sekundy, a dla Profoto a8 t0.1= 1/2.500 sekundy. Czy rzeczywiście można uznać te generatory za równie szybkie i porównywalne?
Jak wyraźnie widać na powyższych zdjęciach, nie należy mieszać pojęć oceniając czy porównując parametry sprzętu. Obydwa zdjęcia zostały wykonane tym samym sprzętem z czasem trwania błysku 1/600 s, ale tylko jedno z nich pokazuje perfekcyjne "zamrożenie ruchu". Powyższy przykład dowodzi, że podawanie czasu trwania błysku jako t0.5 jest ewidentnym błędem, a nawet próbą wprowadzenia w błąd. Parametr ten nic nie mówi o rzeczywistym czasie trwania błysku. W zależności od rozwiązań technologicznych czas t0.1 jest od 1,2 do 5 razy dłuższy od czasu t0.5
Bron Elektronik jako jeden z nielicznych producentów podaje w katalogach zarówno czas t0.5 jak i czas t0.1.